Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi
Tanzimat’a (1839) kadar 200 yıl boyunca dünyaya kapılarını kapatan Osmanlı’da çağdaş sporlara geçiş 19. yüzyılın ikinci yarısında imparatorluğun Batı’ya açılan pencereleri olan okullarda başladı. Türkiye’de modern spor öğretimine 1860’lı yılların başlarında Amerikalı
öğretmenlerin görev aldığı Robert Kolej’de, 1860’lı yılların sonlarında ise öğretim kadrosunu Fransızların oluşturduğu Galatasaray Lisesi’nde (Mekteb-i Sultani) rastlıyoruz. Robert Kolej bünyesinde başlatılan ‘Field Day’ düzenlemesinin özünde atletizm yarışları vardı (1864).
Daha sonra buna benzer düzenlemeler diğer okullarda da yapılmaya başlandı. Sadrazam Ali Paşa tarafından Galatasaray Lisesi’ne getirtilen Fransız beden eğitimi öğretmeni Curel, okuldaki geniş bir alanı cimnastikhaneye dönüştürdü. Okulun eğitim programına cimnastiği zorunlu ders olarak koyduran (1868) Curel, iki yıl sonra çalışmalarının meyvelerini almaya başladı. Milli Eğitim Bakanlığı’nın emriyle 1869’da ortaokullara (Rüştiye), 1870’te tıp okuluna (Mekteb-i Tıbbiye), 1877’de liselere (İdadi) cimnastik ve eskrim dersleri konuldu. Curel’den sonra Galatasaray Lisesi’ne gelen bir başka Fransız Moiroux, Harp Okulu’nda da
görev aldı (1874).
Cimnastik öğretmenleri Martinetti ve Stangalli, lisenin aletli cimnastik salonundaki çalışmaları sırasında Faik Üstünidman (Faik Hoca) gibi cimnastiğin temel taşlarından birini Türk sporuna kazandırdılar. Atina 1896’daki ilk Olimpiyat’ta Danimarkalı Viggo Jensen 115.5 kilo kaldırarak halterde şampiyon olduğunda, Üstünidman günlük halter çalışmalarını
115 kilo ile yapmakta, bu ağırlığı zaman zaman 125 kiloya kadar çıkarmaktaydı. Üstünidman, Stangalli’nin önerisiyle Galatasaray Lisesi’ne beden eğitimi öğretmeni oldu. Faik Üstünidman, Stangalli ile Beyoğlu’nda açtığı özel cimnastik salonunda Galatasaray’da okumayan birçok gencin de yetişmesini sağladı. Faik Üstünidman’ın 1899’da yayımlanan ciimnastik kitabı (Riyazat-ı Bedeniyye) ülkenin ilk spor kitabı olarak bilinir. Faik Hoca, özel cimnastik salonunda askeri okullarda beden eğitimi öğretmenliği yapan Mazhar Kazancı ile tanıştı. Aletli cimnastiğin inceliklerini Faik Hoca’dan öğrenen Kazancı ile Üstünidman birlikte çok yararlı çalışmalarda bulundular.
Faik Üstünidman’ın Galatasaray Lisesi’nde yetiştirdiği öğrenciler arasında Selim Sırrı (Tarcan), Rıza Tevfik, Dr. Hikmet, Ali Rana (Tarhan), Şevki, Hüseyin, Kamil, Mehmet Ali, Tatar Süleyman, Bedri, Hayri Barutçu, Ziya Feridun, Selahattin Hayri (Bedrettin), Orhan Tahsin (Deniz), Nesip Mustafa Beyler, Erdekli Miltiyati ile Aleko Mulos efendiler vardı. Bunlardan Selim Sırrı Tarcan, daha sonra Türk beden eğitimi ve spor yüksek okullarının babası, Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin ilk Türk temsilcisi olacak; Aleko Mulos Bey de Londra 1908 Olimpiyat Oyunları’na katılarak Osmanlı Devleti’ni Olimpiyatlarda temsil eden ilk sporcu unvanıyla tarihe geçecekti.
Okullardaki çalışmaların yanı sıra, Genç Erkekler Hıristiyan Birliği (Young Men’s Christian Association- YMCA) İstanbul Şubesi Spor Kolu’nun çalışmaları da modern sporların tanıtımında öncü olmuştur. Bu sporlar Osmanlı’da oturan yabancılar ve Rumelili müslüman olmayan kesim
arasında hızla yayılmaya başlamıştır